Laten we één ding meteen duidelijk maken: het correct en consistent spoelen van je watersysteem is geen keuze, het is een ‘must‘. Als je niet goed spoelt, creëer je een broedplaats voor gevaarlijke bacteriën zoals Legionella. En dit gaat verder dan alleen naleving van de regelgeving—het is een kwestie van gezondheid en veiligheid.

Maar hier ligt het echte probleem: veel mensen begrijpen niet volledig waarom ze moeten spoelen voor legionella, hoe ze effectief moeten spoelen of hoe ze hun inspanningen kunnen meten.

Vandaag duiken wij hier verder in!

Inhoudsopgave:

• W

Waarom is spoelen zo belangrijk?

Stop met denken dat spoelen alleen een verplicht nummer is. Spoelen is je laatste verdedigingslinie tegen Legionella. Het is niet zo simpel als even de kraan openzetten. Legionella vormt een serieus risico in systemen waar stilstaand water, temperatuurbeheer en biofilm een rol spelen.

Spoelen helpt op verschillende manieren bij het beheersen van Legionella:

• Beheersing van biofilm:
  • Biofilm is de vijand. Het is een slijmlaag die zich vormt binnen in leidingen en een ideale omgeving biedt voor Legionella. Als je spoelregime niet intensief genoeg is, geef je deze biofilm laag de kans om te groeien en zich te verspreiden. Dit brengt iedereen in gevaar.

• Verlagen van Legionella-concentraties:
  • Bewegend water betekent minder Legionella. Zo simpel is het. Wanneer water stilstaat, vermenigvuldigen bacteriën zich. Door regelmatig te spoelen, verdun je de bacteriën in het systeem, waardoor de concentraties op veiliger niveaus komen.

• Voorkomen van stilstand:
  • Water dat niet stroomt, blijft stilstaan. En stilstaand water bij temperaturen tussen de 25-45°C is de perfecte broedplaats voor Legionella. Door regelmatig te spoelen, zorg je ervoor dat water niet stil blijft staan, en verwijder je een belangrijke risicofactor.

• Temperatuurbeheersing:
  • De temperatuur is cruciaal voor het beheersen van Legionella. Koud water moet onder de 25°C blijven, en warm water moet boven de 60°C opgeslagen en boven de 60°C gedistribueerd worden. Legionella spoelen helpt je om deze kritieke temperatuurdrempels te behouden. Als je dat niet doet, nodig je de bacteriën uit om zich te vermenigvuldigen.

Richtlijnen voor Spoelen: Wat zeggen de experts?

Gelukkig is dit geen giswerk. Er zijn duidelijke richtlijnen vastgelegd in de Nederlandse wet- en regelgeving, zoals het Drinkwaterbesluit, de Drinkwaterwet, BRL6010, NEN1006, Waterwerkblad 1.4g en de ISSO-publicaties (ISSO 55.1 tot 55.5).

• Drinkwaterbesluit: Het Drinkwaterbesluit stelt dat systemen die voor langere tijd niet worden gebruikt, zoals tappunten en douches, wekelijks doorgespoeld moeten worden. Doe je dit niet, dan ben je niet in overeenstemming met de voorschriften en breng je het hele systeem in gevaar.

• BRL6010 en NEN1006: Deze normen bieden aanvullende richtlijnen voor Legionella-preventie en benadrukken het belang van een goed spoelbeleid. Dit geldt met name in risicovolle omgevingen zoals ziekenhuizen en zorginstellingen, waar de frequentie van legionella spoelen zelfs meerdere keren per dag kan zijn.

• Waterwerkblad 1.4g en ISSO 55-serie: Deze documenten gaan dieper in op de technische aspecten van Legionella-beheersing, waaronder het belang van temperatuurmetingen, doorstroming en systematische controle.

Hoe moet je ‘Legionella’ Spoelen (en Hoe doe je dat Veilig)?

Laten we duidelijk zijn: spoelen is niet gewoon even de kraan openzetten en klaar. Er is een juiste manier om te spoelen en als je de procedures niet goed volgt, loop je het risico niet genoeg te doen.

• Open de kraan volledig. Half-open kranen of zacht stromend water helpt niet. Volledige doorstroming is nodig om stilstaand water, vooral in dode hoeken of leidingen met lage stroming, volledig door te legionella spoelen. Stilstaand water is de perfecte plek voor Legionella.

• Warm en koud water: Beide systemen hebben aandacht nodig.
  • Het gaat niet om het voelen van warm water. Je moet ervoor zorgen dat de temperatuur van het warme water boven de 60°C komt en daar blijft. Alles daaronder is een risicozone voor Legionella. Gebruik een thermometer, geen giswerk.
  • Voor koud water moet de temperatuur onder de 20°C blijven. Een cruciale maatstaf is dat de temperatuur van het tappunt binnen 2 minuten gelijk moet zijn aan die van de inkomende watertoevoer. Als dit langer duurt, zijn er mogelijk problemen met isolatie of doorstroming.

• Minimaliseer spetters: Dit gaat niet alleen over je kleding droog houden. Spetters vergroten het risico op het vernevelen van Legionella-bacteriën. Legionellose wordt voornamelijk overgedragen door het inademen van waterdruppels, dus beperk spetters tot een minimum.

Hoe Lang moet je Spoelen?

Spoelen voor de juiste tijdsduur is cruciaal. Te kort spoelen en je reinigt het systeem niet effectief. Te lang spoelen betekent dat je waardevolle middelen verspilt. Dit is waar je op moet letten:

Hoe langer de leidingen, hoe meer tijd het kost voordat het water de kraan bereikt. Houd hier rekening mee bij het bepalen van de spoeltijd. Idealiter meet je de watertemperatuur en spoel je tot deze stabiliseert en overeenkomt met de temperatuur die uit je watermeter komt.

Een lage stroomsnelheid betekent dat je langer moet spoelen om de gewenste resultaten te behalen. Zorg er daarom voor dat de kraan volledig open staat!

Het doel is om koud water onder de 25°C en warm water boven de 60°C te houden. Spoel totdat deze temperaturen stabiel zijn. Dit kan variëren van 1< tot 5 minuten, afhankelijk van je systeem.

Wanneer en Hoe Vaak Spoelen

Timing is alles. Het effectief beheersen van Legionella hangt af van het weten wanneer je moet legionella spoelen. Als je het juiste moment mist, kan dit leiden tot bacteriegroei en mogelijke uitbraken.

Kranen, douches of andere waterpunten die niet regelmatig worden gebruikt, moeten regelmatig worden doorgespoeld om stilstand te voorkomen. Als een tappunt dagen of weken niet is gebruikt, moet het worden doorgespoeld voordat het wordt gebruikt.

Wekelijks spoelen is een goede vuistregel voor infrequente tappunten, maar in bepaalde omgevingen, zoals ziekenhuizen, wil je ze mogelijk dagelijks of zelfs meerdere keren per dag spoelen.

Als er een legionella normoverschrijding in je systeem is, moet je direct handelen. Spoelen wordt dan een cruciale beheersmaatregel. Hoewel spoelen alleen de bacterie niet elimineert, verlaagt het op de korte termijn de concentraties en helpt het verdere verspreiding te voorkomen terwijl er uitgebreidere maatregelen, zoals desinfectie, worden uitgevoerd.

Het Bijhouden van een Legionella Logboek voor Spoelen

Het is 2024, en als je geen digitale gegevens bijhoudt van je spoelregime, loop je achter. Gegevens bijhouden gaat niet alleen over naleving—het gaat erom trends te signaleren voordat ze problemen worden.

Tijd, duur en behaalde temperatuur. Dit is niet optioneel; het is het absolute minimum voor effectieve Legionellapreventie.

Analyseer data in een trendanalyse. Zijn er bepaalde tappunten die consequent moeite hebben om aan de temperatuurvereisten te voldoen? Is er een patroon van hogere temperaturen op bepaalde momenten van het jaar? Gebruik deze data om je regime bij te stellen.

Maak een digitaal dashboard dat je inzicht geeft in de uitvoering en resultaten van spoeltaken. Vertrouw niet op papieren logboeken of verouderde spreadsheets. Gebruik technologie om het bijhouden van gegevens te automatiseren en mogelijke problemen aan te pakken voordat ze escaleren.

Spoelen voor Legionellapreventie is niet ingewikkeld, maar het is wel van cruciaal belang. Het is tijd om te stoppen met het zien van spoelen als een routineklus en het te gaan beschouwen als je laatste verdedigingslinie.

Door de beste praktijken te volgen, regelmatig te spoelen en gedetailleerde gegevens bij te houden, zorg je niet alleen voor naleving—je zorgt ervoor dat mensen veilig blijven.